Niedaleko od Krakowa

Kolejna wycieczka w ramach naszego Wakacyjnego Uniwersytetu Trzeciego Wieku miała bardzo urozmaicony program, którego wiodącymi wątkami były zabytki architektury romańskiej w miejscowościach położonych w pobliżu Krakowa oraz miejsca upamiętniające tragiczne momenty Powstania Styczniowego. Ale to nie wszystko. Zobaczyliśmy także inne miejscowości, a w nich obiekty o dużym znaczeniu historycznym i artystycznym.

Kościół w Wysocicach, położony ok. 30 km od Krakowa, to jeden z najlepiej zachowanych w Polsce zabytków architektury romańskiej. Świątynia, którą barwnie przedstawił tutejszy Ksiądz Proboszcz, zbudowana na początku XIII wieku, mimo upływu 800 lat zachowała wygląd, jaki nadali jej średniowieczni budowniczowie. Wnętrze kościoła zaskakuje pięknym stiukowym ołtarzem rzadko spotykanym w takich miejscach. Nie zachowało się wprawdzie średniowieczne wyposażenie zniszczone w czasach reformacji, pozostała jedynie ambona z 1500 roku.
W prezbiterium w absydzie zachowały się jednak średniowieczne freski.

W nieodległych Imbramowicach znajduje się klasztor sióstr norbertanek tworząc wraz z kościołem piękną całość. Monumentalny kościół z wysoką nawą oraz iluzjonistycznym ołtarzem zaprojektował Kacper Bażanka. Na ścianach nawy umieszczono szereg obrazów, a przedstawienie przez jedną z sióstr zakonnych historii klasztoru i kościoła oraz jego wyposażenia było niezwykle interesujące.Pobliski cmentarz objęty ochroną jako obiekt zabytkowy robi smutne wrażenie. Wprawdzie prawie niewidoczne ziemne groby osłaniają swym cieniem piękne, stare lipy, ale widok zrujnowanej kaplicy oraz wiekowych, pozbawionych opieki miejsc pochówku jest przygnębiający. Pochowany tu został w 2016 roku ambasador Jerzy Bahr, wybitny polski dyplomata, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz ambasador RP m.in. w Moskwie i Kijowie. W pobliżu cmentarnego ogrodzenia znajduje się zbiorowa mogiła 42 Powstańców Styczniowych, którzy oddali życie w bitwie pod Imbramowicami. Powstańczy oddział w liczbie 400 osób podążający w kierunku Miechowa starł się w pobliżu Imbramowic z rosyjskimi siłami, które zdziesiątkowały Powstańców. Legendarną stała się obrona dworu w Glanowie, w której uczestniczył twórca wspomnianego oddziału hr. Krukowiecki i kilkudziesięciu Powstańców. Mimo przewagi liczebnej Rosjan oraz pożaru, który strawił okoliczne zabudowania oraz dach dworu, nie został on zdobyty, a wojsko rosyjskie odstąpiło od tego zamiaru udając się w kierunku pól na których rozegrała się główna bitwa. Dwór w Glanowie stał się kolejnym punktem naszej wycieczki,
a dzięki p. Eugeniuszowi Wilkowi i uprzejmości Właścicielki dworu mieliśmy okazję zobaczenia go z zewnątrz, co było dodatkową, nie planowaną wcześniej atrakcją.

Z Glanowa udaliśmy się do Prandocina, aby zwiedzić kolejny, wspaniały romański zabytek kościół pw. Św. Jana Chrzciciela. Mury niedawno odrestaurowanej świątyni zachowały swój surowy, pierwotny charakter, a jedyna, istotna zmiana w wyglądzie zewnętrznym kościoła, dokonała się w XV wieku, kiedy rozebrano absydę zastępując ją pięknym, ceglanym gotyckim prezbiterium. Wewnątrz kościoła podziwialiśmy niedawno odnowione (złocone), barokowe ołtarze oraz fragmenty zachowanej średniowiecznej polichromii. Przy schodach wiodących na kościelne wzgórze znajduje się romańska kolumna, która kiedyś podpierała emporę we wnętrzu świątyni.

Odległość z Prandocina do Miechowa, który był kolejnym etapem naszej wycieczki pokonaliśmy w ciągu 15 minut, zatrzymując się tuż obok monumentalnej bazyliki Grobu Bożego, przez wieki znajdującej się w rękach Bożogrobców (Miechowitów) – zakonu, który opiekował się repliką Bożego Grobu, aż do kasaty w 1819 roku. Miejsce to miało ogromne znaczenie dla chrześcijańskiego świata, zwłaszcza po zdobyciu Jerozolimy przez muzułmanów, stając się ważnym miejscem pielgrzymkowym. Jednak to nie tylko kościół i kopia Grobu Bożego były zwiedzanymi przez nas miejscami, ale także bardzo ciekawe muzeum, w którym znajduje się bogata kolekcja historycznych ornatów oraz sale poświęcone Powstaniu Styczniowemu, a zwłaszcza tragedii jaka rozegrała się wczesnym rankiem 17 lutego 1863 roku, kiedy duże siły powstańcze dowodzone przez Apolinarego Kurowskiego, bez wcześniejszego dokładnego zwiadu oraz braku informacji o obecności w Miechowie silnych sił rosyjskich weszły do miasta dostając się w krzyżowy ogień zasadzki, przygotowanej wcześniej przez rosyjskich żołnierzy.
Starcie zakończyło się trudną do opisania klęską Powstańców oraz ogromnymi stratami wśród ludności Miechowa,
a także prawie całkowitym spaleniem miasta.

Ostatnim odwiedzonym przez nas miejscem był Książ Wielki, początkowo siedziba Myszkowskich, a potem Wielopolskich. Zamek znajdujący się na wzgórzu, niegdyś ozdobnym w kwiatowe terasy, w sąsiedztwie licznych stawów został zaprojektowany przez królewskiego architekta Santi Gucci, którego dziełami są m.in. pałac
w Baranowie Sandomierskim, Kaplica św. Anny w Pińczowie, nagrobek króla Stefana Batorego na Wawelu czy maszkarony w Sukiennicach. W Książu był czas na kawę, lody i rozmowy oraz na relaksujący spacer po parku
w bezpośrednim otoczeniu zamku.

Kolejna wycieczka za nami, z licznymi zabytkami, historią i spotkaniami
z ciekawymi osobami związanymi z odwiedzanymi miejscami. Będą następna.

Kazimierz Wiech

Videorelacja studenta UTW p. Eugeniusza Dudka - kliknij, aby zobaczyć. 06.08.2020